Optymalne wykorzystanie wspólnych gruntów dzięki agroleśnictwu

Źródło informacji: Antia Villada and Rosa Mosquera

W Galicji 600 tys. ha spośród 3 milionów ha znajduje się w formie posiadania tradycyjnie nazywanej ‘Monte Veciñal en Man Comun’ (MVMC), którą można przetłumaczyć jako „ziemie we wspólnym posiadaniu sąsiedzkim” (Neighbourhood owned Common Land). MVMC to germański rodzaj własności, w którym ziemia jest posiadana przez żyjących na niej mieszkańców, którzy tracą prawa do niej w momencie, kiedy ją opuszczają. Aktualnie większość ziemi we wspólnym posiadaniu MVMC to lasy, w których istnieje wysokie zagrożenie pożarowe.

‘De Carballo’ to społeczność ‘wspólnej ziemi’. Aktualnie zrzesza ponad 50 mieszkańców/rodzin posiadających w sumie około 710 ha gruntów. Około 270 ha z 450 ha własności MVMC użytkowane jest w formie systemu leśno-pastwiskowego dla koni galicyjskich (30 sztuk), podczas gdy około 30 ha przeznaczono aktualnie na hodowlę świń celtyckich (100 sztuk), obie rasy pochodzą z terenów północno-zachodniej Hiszpanii.

 
 
     
Leśno-pastwiskowe systemy z hodowlą lokalnych ras świń celtyckich i koni galicyjskich. Źródło: MVMC De Carballo
 
Począwszy od 2008 r., na terenach użytkowanych w tej formie własności produkcja była dywersyfikowana, nastąpiło przejście od plantacji sosny (Pinus radiata, P. pinaster, P.sylvestris) do bardziej zróżnicowanych systemów agroleśnictwa. Obejmowały one nowo posadzone gatunki drzew rodzimych na tych terenach (brzoza, kasztanowiec, orzech włoski i wiśnia) w połączeniu z produkcją mięsa wieprzowego i koniny (świnie i konie lokalnych ras) oraz innych komplementarnych produktów, takich jak miód, grzyby, czy żywica sosnowa. Społeczność ‘De Carballo’ zdecydowała się na wprowadzenie leśno-pastwiskowego systemu z powodów ekonomicznych, środowiskowych, jak i społecznych: 
w celu zwiększenia i dywersyfikacji produkcji
w celu zredukowania i kontrolowania biomasy (roślinność drzewiasta i roślinność podszytu), aby dzięki temu zapobiegać pożarom lasów 
w celu wzbogacenia krajobrazu i walorów estetycznych użytkowanych terenów
aby zachęcić społeczność do większego zaangażowania w bieżące prace na użytkowanych terenach.
 

Inna produkcja prowadzona na tych terenach to pozyskiwanie żywicy sosnowej, certyfikowana ekologiczna hodowla grzybów, czy produkcja miodu (30 uli). Chociaż główny dochód z terenów użytkowanych przez ‘De Carballo’ MVMC nadal pochodzi z plantacji sosny, udało się wprowadzić na nich elementy agroleśnictwa zapewniające zwroty krótkoterminowe (coroczny dochód) i obniżające ryzyko (głównie pożarów). Wprowadzenie elementów agroleśnictwa usprawniło również zarządzanie lasem, wpływając na obniżenie kosztów i ułatwienie praktyk leśnych, takich jak przycinanie i przerzedzanie. Agroleśnictwo wpłynęło również na podniesienie wartości produktów wytwarzanych w MVMC ‘De Carballo’, które jako pierwsze w regionie otrzymało certyfikaty PEFC i FSC. Jednak głównym problemem występującym na tych terenach są wilki atakujące konie hodowlane (powodujące wysoki wskaźnik śmiertelności w niektórych latach przekraczający 80% wśród źrebiąt). Społeczność oczekuje większego wsparcia ze strony administracji publicznej oraz znalezienia praktycznych rozwiązań pozwalających na współistnienie zwierząt hodowlanych z wolnego wybiegu i wilków na tym samym obszarze.

 

 
     
Produkcja miodu i grzybów w lasach MVMC De Carballo. Żródło: MVMC De Carballo

 

Decyzje dotyczące zarządzania terenem MVMC podejmowane są przez zgromadzenie na forum, a społeczność nie tylko zarządza ziemią, lasami i zwierzętami, ale także prowadzi działania społeczne o charakterze edukacyjnym, kulturowym, promujące tradycje jak np. wydarzenia informacyjne, wycieczki piesze, wydarzenia promujące obiekty o znaczeniu archeologicznym znajdujące się na terenie MVMC, tradycyjny system zaganiania koni zwany „rapa” cieszący się zainteresowaniem ponad 1,000 gości (na zdjęciach) itp.. ‘De Carballo’ MVMC bierze udział również w kilku projektach badawczych, takich jak projekt AFINET (jako jeden z najaktywniejszych członków hiszpańskiej Sieci RAIN) oraz jest członkiem kilku grup operacyjnych: ds. zarządzania biomasa leśną, systemów rolno-leśnych z hodowlą świń celtyckich, a także na rzecz poprawy współegzystencji zwierząt hodowlanych i wilków. W celu ochrony świń hodowlanych przed wilkami, opracowali oni automatyczny system zaganiania zwierząt na noc, oparty na bodźcach dźwiękowych i pokarmowych (patrz nagranie video) i obecnie starają się o dofinansowanie budowy podobnie działającego mobilnego systemu z przeznaczeniem dla świń z wolnego wybiegu hodowanych w lasach.

Zobacz ten artykuł w formacie PDF